Bazı çocuklar için yüksek sesler sadece rahatsız edici değil, kaygı verici ve hatta fiziksel olarak acı verici olabilir. Özellikle otizmli çocuklar, okul zili, siren sesi, elektrik süpürgesi veya kalabalık ortamlar gibi ani ve yoğun seslere karşı aşırı duyarlı olabilirler. Bu tür sesler, onların sinir sisteminde tehdit algısı yaratabilir ve ağlama krizleri, kaçınma davranışları veya kapanma gibi tepkilere yol açabilir. Peki, bu neden oluyor ve onlara nasıl yardımcı olabiliriz?

Sesler Neden Bu Kadar Zorlayıcı?

Beynimiz sesleri önem sırasına göre filtreler. Örneğin, bir kafede sohbet ederken arka plandaki sesleri fark etmeyiz. Ancak otizmli bireylerde bu mekanizma farklı çalışabilir. Bütün sesler aynı yoğunlukta algılanabilir ve herhangi biri bunaltıcı hale gelebilir.

Ayrıca, bazı çocuklar belirli ses frekanslarını fiziksel olarak acı verici bulabilir. Örneğin, tiz çığlıklar, metal çarpışması veya hoparlör cızırtısı bir çocuk için tahammül edilemez olabilir. Bu durumda verilen tepki, sadece bir rahatsızlık değil, gerçek bir duyusal aşırı yüklenme krizidir.

Bazı çocuklar gürültüden kaçınmak için kulaklarını kapatabilir, ortamdan uzaklaşmaya çalışabilir ya da tamamen içine kapanabilir. Bazen de kontrol edemedikleri bu duyusal aşırı yüklenmeye karşı bağırma, çığlık atma ya da ağlama krizleri ile tepki verebilirler.

???? Kriz Anlarında Ne Yapılabilir?

Gürültü kaygısı yaşayan çocuklar için kriz anları, onların duyusal dünyasını anlamayan kişiler için zorlayıcı olabilir. Ancak onları sakinleştirmek ve desteklemek için birkaç basit adım atabilirsiniz:

???? Kulaklarını kapatma, kaçma ya da ağlama gibi tepkiler verdiğinde, ortamdan uzaklaşmasına izin verin.
???? Bağırmak veya sert uyarılarda bulunmak yerine, sakin ve yumuşak bir sesle konuşun.
???? Sessiz bir alana geçerek duyusal yükü azaltmaya çalışın.
???? Baskı yapmayın! Çocuğunuzun kendini güvende hissetmesi için zaman tanıyın.

???? Çocuğunuzu Desteklemek İçin Pratik Öneriler

Eğer çocuğunuzun yüksek seslerden dolayı sık sık kaygılandığını gözlemliyorsanız, onun bu durumu daha rahat yönetmesine yardımcı olacak bazı stratejiler geliştirebilirsiniz:

✔️ Gürültü önleyici kulaklık veya kulak tıkacı kullanmak → Okulda, alışveriş merkezlerinde ya da gürültülü etkinliklerde çocuğun rahatlamasını sağlayabilir.
✔️ Önceden hazırlık yapmak → Çocuğunuza önceden sesli bir durumla karşılaşacağını anlatın. “Birazdan okul zili çalacak, kulaklığını takabilirsin.” gibi basit uyarılar kaygıyı azaltabilir.
✔️ Derin nefes alma ve sakinleşme tekniklerini öğretmek → “Hadi birlikte beşe kadar sayarak nefes alalım.” gibi yönlendirmeler, çocuğun stres anında daha iyi başa çıkmasına yardımcı olabilir.
✔️ Alternatif dikkat dağıtıcılar sunmak → Stres topu, battaniyeye sarılma, sevdiği bir nesneyi yanında taşıma gibi yöntemler duyusal aşırı yüklenmeyi azaltabilir.
✔️ Sessiz ve güvenli bir alan oluşturmak → Evde veya okulda, çocuğun kendini rahat hissedebileceği bir köşe hazırlamak, onun kaygıyı yönetmesine yardımcı olabilir.

???? Sesler Daha Az Korkutucu Olduğunda…

Duyusal hassasiyetler, otizmli çocukların dünyayı nasıl deneyimlediğini anlamamızı sağlar. Gürültüye aşırı duyarlılığı olan bir çocuğun ihtiyacı olan şey, “Bu sesi tolere etmek zorundasın” yaklaşımı değil, uygun destek mekanizmaları ile onun kendini güvende hissetmesini sağlamaktır.

Çocuklar, yüksek sesleri yönetmekte zorlandıkları için kriz yaşamazlar; beyinleri bu sesleri farklı algıladığı için bu tepkiyi verirler. Onları anlayarak ve uygun destek sağlayarak, dünyalarını daha güvenli ve huzurlu bir hale getirebiliriz. ????