“Batı’nın İsrail’e silah desteği” başlıklı dosya haberin yedinci bölümünde AA muhabiri, İngiltere’nin İsrail’e yönelik silah ihracatının ticari boyutunu ve bu ülkeye sağladığı askeri ekipmanları derledi.

• İsrail’e silah gönderen Avrupa ülkeleri AB kurallarına aykırı davranıyor

Silah Ticaretiyle Mücadele Kampanyası (CAAT) verilerine göre İngiltere’den İsrail’e son 10 yılda askeri ekipman ve silah ticaretinin boyutu 495 milyon sterlini buldu.

Silah ticareti yapan şirketlere, satılan ürünün miktarı ve verilen hizmetin sınırlandırıldığı “Standart lisans” ile sayı ve hizmet kısıtlamasının olmadığı “Açık lisans” veren İngiltere hükümeti, son 10 yılda İsrail’e silah satan şirketlere 1335 standart lisans ve 66 açık lisans verdi.

Son 10 yılda sağlanan lisanslarda başı 160 lisansla radar parçaları çekti. Onu, 98 lisansla nişan alma ekipmanları parça ve bileşenleriyle 94 lisansla elektronik harp malzemesi bileşenleri takip etti.

İngiltere hükümeti; eğitim uçağı, insansız hava aracı, savaş uçağı ve diğer askeri uçaklara yönelik parça ve teknoloji alanlarında ise toplam 229 ihracat lisansını onayladı.

Şirketler toplam 183 milyon sterlin değerinde askeri teknoloji ihracatı lisansı, 127 milyon sterlin değerinde uçak, helikopter, insansız hava aracı teknoloji ve donanım ihracatı için lisans aldı.

CAAT verilerinde, firmalara belirli ürünler için verilen açık lisans kapsamında satılan ürün miktarı yer almıyor.

7 Ekim’den 2023 sonuna kadar 13 ihracat lisansı

İngiltere’nin 7 Ekim 2023 sonrası verdiği silah ihraç lisanslarını da açıklayan CAAT’a göre 7 Ekim-31 Aralık 2023 tarihlerinde İngiltere’den İsrail’e silah satmak isteyen şirketlere toplam değeri 666 bin sterlin olan 13 ihracat lisansı verildi.

Bu dönemde şirketler İsrail’e askeri miğfer satmak için 3, koruyucu kıyafet parçaları için 2, koruyucu kıyafetler için 3, patlayıcılar için 1, zırhlı araçlar için 1, askeri uçak haberleşme ekipmanları parçaları için 1, denizaltı ve genel askeri uçak parçaları için 2 ihracat lisansı aldı.

İngiltere 2023 yılının tamamında İsrail’e silah satan firmalara verdiği lisansların değeri ise 17 milyon sterlini buldu.

Başka ülkelerde birleştirilip İsrail’e satılan askeri ürünlerin parçaları İngiltere’de üretiliyor

Londra merkezli Silahlı Şiddete Karşı Eylem (AOAV) adlı kuruluşun çalışmasına göre İngiltere’den İsrail’e silah satan firmalar arasında İngiliz firmaları, bu ülkede üretim yapan İsrail firmaları ile İngiltere’nin parçası olduğu çok uluslu firmalar bulunuyor.

Bu firmaların başında ülkenin en büyük savunma sanayi şirketi BAE Systems geliyor. Her F-35’in yüzde 15’ini oluşturan parçaların üretildiği İngiliz sanayisinin önemli şirketlerinden BAE Systems, F-15, F-16 ve F-35’lerin bazı parçalarını yapıyor.

AOAV verilerine göre İsrail’in Gazze saldırılarının başladığı 7 Ekim 2023’ten sonra BAE Systems hisselerinde yüzde 12’lik artış kaydedildi.

İsrail’e silah satan firmalardan bir diğeri ise İngiltere’de üretim yapan İsrailli Elbit Systems. İsrail’in en önemli insansız hava aracı üreticilerinden Elbit, İngiliz ordusu için de üretim yapıyor.

İtalyan Leonardo’nun İngiltere’deki şirketi Leonardo UK de İngiltere’de üretim yapıp İsrail’e satış yapan firmalar arasında yer alıyor. Leonardo UK, İsrail’in Gazze’yi gözlemlemekte kullandığı radar sistemlerine parçalar üretiyor.

CAAT’a göre ise İngiltere’den İsrail’e satış için lisans alınmamış, ancak başka ülkelerde birleştirilerek İsrail’e satılan askeri ürünler de bulunuyor. Bunların başında MRLS M270 çok namlulu roketatar sistemleri geliyor.

ABD’li Lockheed Martin’in bazı parçalarını Avrupa’da üretip ABD’de birleştirdiği MRLS M270, İsrail tarafından 2006’dan beri Gazze’de kullanılıyor.

Raytheon firması ise İsrail’in de satın aldığı Paveway II lazer güdümlü füzelerinin montajını ABD’de yapıyor. Bu ürünün parçalarını üretenler arasında İngiliz firmaları da bulunuyor.

“İngiltere mahkeme kararlarına rağmen silah ihracatı lisanslarını geri çekmedi”

AA muhabirinin sorularını yazılı yanıtlayan AOAV Direktörü Iain Overton, İngiltere’nin Uluslararası Adalet Divanı ve Uluslararası Ceza Mahkemesi kararlarına rağmen İsrail’e silah satışını sürdürdüğüne dikkati çekti.

Overton, “İngiltere hükümeti, 7 Ekim 2023 ile Mayıs 2024 tarihleri ​​arasında İsrail’e yönelik askeri ve askeri olmayan kategoriler dahil olmak üzere 108 silah ihracat lisansı verdi ve toplam aktif lisans sayısını 345’e çıkardı.” ifadelerini kullandı.

İsrail’in devam eden saldırıları ve savaş suçları iddialarına rağmen silah satışının durmamasının uluslararası hukuk ve mahkeme kararlarını ihlal endişelerini artırdığına vurgu yapan Overton, “Uluslararası Adalet Divanı (UAD) ve Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Gazze’de bir soykırım ve İsrail’in uluslararası insancıl hukuku ciddi şekilde ihlal etme riski bulunduğuna işaret etti. Bu uyarılara rağmen İngiltere hiçbir silah ihracatı ruhsatını geri çekmedi ve yeni başvuruları reddetmedi.” değerlendirmesini yaptı.

Overton, İngiltere’nin herhangi bir adım atmamasının etkilerine değinerek “Eyleme geçmemek, soykırımı önleme ve insan hakların korumak konusundaki uluslararası yasal sorumlulukları yerine getirmemek olarak yorumlanabilir. Aynı zamanda hem İngiltere’nin hem de Türkiye’nin imzacısı olduğu Silah Ticareti Anlaşması’nın da ihlali olacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.

İsrail’e silah satışının sürmesinin İngiltere’yi de soykırım ve savaş suçlarında işbirlikçi yapma riskine vurgu yapan Overton, İngiltere’nin silah satışlarını sürmesinin, İsrail eylemlerini kolaylaştırdığı şeklinde görüleceğine işaret etti.

Overton, “Gazze’de büyük bir yıkım ve can kaybıyla ortaya çıkan insani kriz, İngiliz silahlarının iddia edilen savaş suçu ve soykırım suçlarına katkıda bulunacak şekilde kullanılmış olabileceği riskini de artırıyor. Bu nedenle devam eden silah ticareti, İngiltere’yi uluslararası hukukun ciddi şekilde ihlali suçuna dahil etme riski taşıyor.” açıklamasını yaptı.

Silah ticaretinin adli kovuşturma süreçlerine yol açıp açmayacağının ise belirsiz olduğunu kaydeden Overton, “Sonuçta İngiltere, uluslararası hukuku hiçe sayarak Irak’ı işgal etti ancak kimse tutuklanmadı.” ifadelerini kullandı.

4 Temmuz’da görevi bırakan hükümet İsrail’e silah satışının yasal olduğunu savunmuştu

İngiltere, halktan ve uluslararası toplumdan gelen çağrılara rağmen İsrail’e silah satışını sonlandırmıyor.

Ülkede 4 Temmuz’da değişen Muhafazakar Parti iktidarının son Dışişleri Bakanı David Cameron, hükümete sunulan hukuki incelemelere göre silah satışını sürdürme kararı aldıklarını açıklamıştı.

Cameron, İsrail’in aldığı silahların yüzde 1’i civarında bir kısmını İngiltere’den aldığını öne sürmüştü.

Muhafazakar Partili Başbakan Yardımcısı Oliver Dowden ise İsrail’e silah satışlarının yasal olduğunu ifade etmişti.​​​​​​​