Hindistan yönetimi, en uzun kara sınırına ve üzerinde önemli bir nüfuza sahip olduğu Bangladeş’le ilişkilerde, Şeyh Hasina hükümetinin kanlı sokak eylemleriyle devrilmesi sonrası yeni bir döneme giriyor.

Güney Asya’nın en büyük nüfuslu ülkelerinden Bangladeş ve Hindistan, güçlü komşuluk ilişkilerine sahip.

Bangladeş, Hindistan’ın Güney Asya’daki en büyük ticaret ortağıyken, Hindistan Bangladeş’in Asya’daki en büyük ikinci ticaret ortağı olarak öne çıkıyor.

Yaklaşık 14 milyar dolarlık ikili ticaret hacminin yüzde 90’ı Hindistan lehine.

Hindistan yönetimi, Bangladeş’teki çok sayıda altyapı projesinin finansmanını sağlıyor.

Hasina ve Modi “birlikte çalışmaya devam etme” mesajı vermişti

Hasina, haziran ayında Başbakan Narendra Modi’nin yemin törenine katılarak önemli bir diplomatik etkileşime imza atmıştı.

Başbakan Modi ve Hasina, son 1 yılda 10 kez bir araya gelmişti. Hasina’nın Modi’nin yemin törenine katılmak üzere yaptığı ziyaret, Modi hükümetinin üçüncü döneminin ilk resmi ziyareti olmuştu.

Hasina, 2023’teki G20 zirvesinden önce Hint mevkidaşı Modi ile ikili işbirliğini güçlendirmek için “birlikte çalışmaya devam etme” mesajı vermişti.

Ayrıca Hasina, Bangladeş’in Hindistan ile ilişkilerine büyük değer verdiğine işaret etmişti.

Hasina ile Modi’nin son dönemde sık sık görüşmelerinin ardından, Hindistan ve Bangladeş arasında “özel bir ilişki” olduğu görüşleri öne çıkmıştı.

Bangladeş’teki Hindular

Hindistan basınında da Bangladeş’teki gelişmeler önemli yer tutuyor. India Today’in haberinde, Bangladeş’te azınlıklara ve Hasina destekçilerine yönelik saldırılarda artış olduğu iddia edildi.

Nüfusu 171 milyonu aşan Bangladeş’te 13 milyondan fazla Hindu’nun yaşadığı düşünülüyor. Hindistan vatandaşı olan bazı Hinduların protestoların ardından Bangladeş’i terk ettiği belirtildi.

Hindistan Dışişleri Bakanlığı, geçici hükümetin “herkesin güvenliğini sağlaması” gerektiğini vurgularken Dışişleri Bakanı Subrahmanyam Jaishankar da parlamentoda yaptığı konuşmada, Bangladeş’teki olaylara ilişkin ülkedeki durumun, azınlıkların statüsüyle bağlantılı olarak gözlemlendiğini söyledi.

Sosyal medyada, Hasina karşıtlarının Hindulara saldırdığı iddiasıyla paylaşıma sokulan birtakım videolar, Müslüman karşıtı hesaplarda geniş şekilde işleniyor. Videolardan birinde köprüye asılmış şekilde gösterilen kişinin kanlı sokak olaylarında göstericilere müdahale eden bir polis memuru olduğu ortaya çıktı.

Öte yandan Bangladeş’teki Cemaat-i İslami Partisinin öğrenci kanadı Chhatra Shibir’in X sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, toplumdaki uyumun bozulmaması için gönüllülerin Hindu tapınaklarını koruduğu bildirilmişti.

Uzmanlara göre Hindistan, Bangladeş’e yönelik politikasını gözden geçirmek zorunda kalabilir

Uzmanlara göre, Bangladeş’teki yönetim değişikliği, Hindistan’ı bu ülkeye yönelik mevcut dış politikasını gözden geçirmeye sevk edebilir.

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nazmul İslam, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Bangladeş’teki değişimin, Hindistan’ı Bangladeş’e yönelik mevcut dış politikasını yeniden gözden geçirmeye sevk edebileceğini belirtti.

İslam, Bangladeş’in Güney Asya’da, Batı Bengal’de istikrarın ve Myanmar’da da Hindistan’ın çıkarlarının korunmasındaki rolü nedeniyle Hindistan için stratejik öneme sahip olduğunu dile getirdi.

Hindistan tarafından bakıldığında, Bangladeş’in öncelikle bir güvenlik merceğinden görüldüğünü belirten İslam, şunları kaydetti:

“Bangladeş’teki herhangi bir istikrarsızlık Hindistan’ın orada devam eden yatırımları üzerinde önemli yankılara sahip olacak ve ayrıca Hindistan’ın iç siyasetinde farklı yan etkilere sahip olacaktır. ‘Yükselen büyük bir güç’ olarak Hindistan’ın istikrarlı bir Bangladeş sağlamaktan başka seçeneği yok. Dahası, Hindistan Bangladeş’te Çin ile devam eden bir rekabetle karşı karşıya. Hindistan Bangladeş’teki etkisini kaybederse, Çin’in çıkarlarını itirazsız bir şekilde ilerletmesine izin verecek, bu da şüphesiz Hindistan’ın bölgedeki dış politikasını, siyasetini ve stratejik çıkarlarını etkileyecektir.”

İslam, Hindistan’ın Bangladeş’e yönelik mevcut politikasını yeniden değerlendirmediği takdirde bu durumun yalnızca kısa vadeli sonuçlar doğurmakla kalmayacağını aynı zamanda Hindistan-Bangladeş ilişkileri üzerinde uzun vadeli olumsuz etkileri olabileceğini söyledi.

“Hasina’nın istifası sonrasında ortaya çıkan siyasi belirsizlik, Hindistan’ın çıkarları için önemli riskleri beraberinde getirmekte”

Karadeniz Teknik Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi ve Hindistan Uzmanı Doç. Dr. Ferhat Çağrı Aras da Bangladeş’te son dönemde yaşanan siyasi krizin, Hindistan için ciddi stratejik riskler barındırdığını, yaşanan değişimin, Hindistan-Bangladeş ilişkilerini tehdit edebileceğine ve bölgede yeni bir güvenlik krizine kapı arayabileceğine dikkati çekti.

Hasina döneminde Hindistan ile Bangladeş arasında güçlü bağlar kurulduğunu; iki ülke arasında ticaret hacminin önemli ölçüde arttığını belirten Aras, “(Hasina döneminde) Hindistan, Bangladeş ile olan ilişkilerini güçlendirmiş ve bölgesel altyapı projelerine büyük yatırımlar yapmıştı. Yapılan yatırımlarla iki ülke arasındaki işbirliğinin derinleşmesi sağlanmıştı. Ancak Hasina’nın istifası sonrasında ortaya çıkan siyasi belirsizlik, Hindistan’ın çıkarları için önemli riskleri de beraberinde getirmektedir.” değerlendirmesinde bulundu.

Aras, Bangladeş Milliyetçi Partisi (BNP) ve Cemaat-i İslami Partisi gibi Hindistan karşıtı söylemlere sahip partilerin güç kazanmasının, Hindistan’ın Bangladeş ile kurduğu stratejik bağların zayıflamasına yol açabileceğini dile getirdi.

“Hindistan karşıtı muhaliflerin güç kazanması, Hindistan’ın bölgedeki ekonomik işbirliği projelerini tehlikeye atabilir, hatta Hindistan’ın Güney Asya’nın güvenliği için attığı adımları da tehlikeye sokacaktır.” diyen Aras, Hindistan için bir diğer endişe kaynağının Bangladeş’te yaşanan siyasi krizin bölgedeki istikrar açısından yaratabileceği olumsuz sonuçlar olduğunu söyledi.

Aras, Bangladeş’te devam eden toplumsal huzursuzluk ve şiddet olaylarının, iç karışıklık riskini artırdığını, bu istikrarsızlığın Hindistan’ın sınır güvenliği için de ciddi tehditler oluşturabileceğini vurguladı.

Hindistan’ın bölgedeki diğer ülkelerle işbirliğini güçlendirmesinin ve Güney Asya’daki rolünü pekiştirmesinin, bölgesel bağlamda Çin’e karşı dengeleyici bir dış politika unsuru olduğunu ifade eden Aras, şunları kaydetti:

“Bangladeş’te yaşanan son gelişmeler, Hindistan için çok boyutlu riskler barındırıyor. Bu süreçte Hindistan’ın dikkatli bir diplomasi yürütmesi ve bölgedeki stratejik çıkarlarını koruyacak adımlar atması gerekmekte.”