Hiperaktivite bozukluğu nedir, belirtileri nelerdir?

Hiperaktivite Bozukluğu (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu – DEHB), çocuklarda ve bazı durumlarda yetişkinlerde görülen bir nörogelişimsel bozukluktur. Belirtileri arasında aşırı hareketlilik, dikkatsizlik ve dürtüsellik yer alır. Bu durum, bireylerin günlük yaşamlarını, akademik başarılarını ve sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyebilir.

Hiperaktiviteyi olumsuz etkileyen etmenler, bir bireyin davranışsal, duygusal ve sosyal gelişimini etkileyebilir. İşte bu etmenlerden bazıları:

1. Genetik Faktörler

– Aile Geçmişi: Hiperaktivite, genetik yatkınlıkla ilişkili olabilir. Ailede dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) öyküsü olan bireylerde risk artar.

 2. Çevresel Faktörler

– Toksinler: Kurşun gibi çevresel toksinler, nörolojik gelişimi olumsuz etkileyebilir.

– Beslenme:Yetersiz veya dengesiz beslenme, özellikle şeker ve katkı maddeleri, hiperaktivite belirtilerini artırabilir.

  3. Psiko-sosyal Faktörler

– Stres: Aile içindeki stres, çocukların davranışlarını etkileyebilir. Aşırı stresli ortamlar, dikkat sorunlarını artırabilir.

– İlişkiler: Aile ve arkadaşlarla olan olumsuz ilişkiler, sosyal becerileri ve duygusal durumu etkileyebilir.

4. Uyku Düzeni

– Uykusuzluk: Yetersiz uyku, dikkat ve konsantrasyon sorunlarını artırabilir. Uyku kalitesi, hiperaktiviteyi olumsuz etkileyebilir.

5. Elektronik Eşya Kullanımı

– Aşırı Ekran Süresi: Uzun süreli ekran kullanımı, dikkat dağıtıcı unsurlar oluşturabilir ve sosyal etkileşimleri azaltabilir.

 6. Eğitim Ortamı

– Öğrenme Zorlukları: Uygun eğitim desteği olmadan öğrenme zorlukları yaşayan bireylerde hiperaktivite belirtileri artabilir.

– Sınıf Ortamı:** Dikkat dağıtıcı ve kaotik sınıf ortamları, hiperaktif bireylerin odaklanmasını zorlaştırabilir.

 7. Diğer Sağlık Sorunları

– Duyusal İşleme Bozuklukları:Duyusal aşırı hassasiyet veya yetersizlik, bireylerin çevreleriyle etkileşimlerini olumsuz etkileyebilir.

Sonuç

Hiperaktiviteyi etkileyen etmenler çok çeşitlidir ve bireyden bireye değişebilir. Bu etmenlerin farkında olmak, uygun stratejiler geliştirmek ve destek almak için önemlidir. Alınan desteklerin başarılı bir sonuca  ulaşabilmesi için uygulanan yöntem tekniklerin hepsi okulda ailede çevrede arkadaş ortamında genellenmesi gerekmektedir. Bunun için aile ebeveynlerine çok daha fazla iş düşmektedir. Genellemenin var olup süreklilik arz edebilmesi için de bireyler kendi içinde tutarlılık ilkesi ile hareket etmelidirler çocuklarına karşı tutarlı davranış sergilemelilerdir. Yapılan her tutarsızlık çocukların bocalamaya hem de genellemeye ket vuracaktır. Bu zaman süresinde uzmanlardan destek alınırken ailelerin de mutlak bir şekilde eğitim sürecine dahil olmaları eksik görülen durumlarda ailede eğitilmelidir.

    Yenmek İçin Uygulanacak Yöntemler

1.  Davranışsal Terapi:

   – Davranışsal müdahaleler, olumlu davranışları teşvik etmek ve olumsuz davranışları azaltmak için kullanılır.

   – Ödül sistemleri kurarak çocukların istenen davranışlarını pekiştirebilirsiniz.

2. Eğitimsel Destek:

   – Özel eğitim teknikleri ve bireyselleştirilmiş eğitim planları (IEP) ile destek sağlanabilir. Kullanılacak eğitim planları çocuğun sosyal kültürel hayatın içinde bulunduğu ortama uygun şekilde hazırlanmalı genellemenin artırılabilmesi için hayati içinde var olan bireylere verilen eğitimin anlatılması ve anlatılan eğitimi bireyde uygulanması sağlanmalıdır.

   – Dikkat artırıcı yöntemler, görsel ve işitsel materyallerle desteklenebilir.

3. Aile Eğitimi:

   – Aile üyeleri, DEHB hakkında bilgi sahibi olmalı ve bu konuda uzman kişilerden eğitim almalıdır.

   – Aile içi iletişim ve destek mekanizmaları güçlendirilmelidir.

4. İlaç Tedavisi:

   – Doktor önerisi ile dikkat artırıcı ilaçlar kullanılabilir. İlaç tedavisi, bireyin ihtiyaçlarına göre planlanmalıdır.

   Kullanılacak Materyaller

– Görsel Öğrenme Araçları:

  – Renkli tablolar, grafikler ve infografikler.

– Dikkat Geliştirici Oyunlar:

  – Puzzle, hafıza oyunları, dikkat gerektiren masa oyunları.

–  Zihin Haritaları:

  – Konuları organize etmek için kullanılabilir.

– Bireysel Çalışma Alanları:

  – Dikkati dağıtan unsurlardan uzak, sessiz çalışma alanları oluşturulmalıdır.

   Oyun Aktiviteleri

1.  Hareketli Oyunlar:

   – “Saklambaç” veya “Yakalamaca” gibi oyunlar, enerjiyi boşaltmak için idealdir. Ayrıca bunların yanı sıra masa tenisi basketbol bu oyunlarda dahil edilebilinir.

2. Dikkat Oyunları:

   – “Simon Says” veya “İkili Eşleştirme” oyunları, dikkat ve odaklanmayı artırır.

3. Sanat ve El İşi Aktiviteleri:

   – Resim yapma, seramik veya el işi projeleri, yaratıcılığı destekler ve dikkat süresini artırır.

4. Doğa Yürüyüşleri:

   – Doğada yapılan yürüyüşler, hem fiziksel aktivite sağlar hem de zihinsel sakinlik sunar.

5. Müzik ve Dans:

   – Müzikle yapılan aktiviteler, dikkat ve motor becerilerini geliştirebilir.

Sonuç

Hiperaktivite bozukluğu, uygun yöntemler ve materyallerle yönetilebilir. Aile, öğretmen ve arkadaşlarıyla işbirliği, çocuğun gelişimi için kritik öneme sahiptir. Yapılacak bütün çalışmaların hepsi sosyal hayatın içinde başarının artabilmesi için tutarlı bir şekilde genelleme öylesine uygun şekilde geliştirilmelidir. Uygulanan yöntemlerin etkili olabilmesi için sabırlı ve tutarlı bir yaklaşım benimsemek önemlidir.